Gaslighting co to jest? Jak się objawia oraz jak się bronić

Gaslighting – słowo, które może brzmieć obco, ale niestety jest zjawiskiem coraz częściej spotykanym w naszym społeczeństwie. To forma przemocy psychicznej, która polega na manipulowaniu drugą osobą do tego stopnia, że zaczyna ona wątpić w swoje własne doświadczenia, uczucia i nawet zdrowie psychiczne. Czy kiedykolwiek czułeś się zdezorientowany, zmanipulowany lub zmuszony do wątpienia w swoje własne przekonania? Jeśli tak, to możliwe, że padłeś ofiarą gaslightingu. W tym artykule dowiesz się, czym jest gaslighting, jakie są jego objawy, jakie formy przybiera i przede wszystkim – jak się przed nim bronić.

Gaslighting co to jest?

Gaslighting to forma przemocy psychicznej, która polega na manipulowaniu drugą osobą. Jest to bardzo wyrafinowana forma przemocy emocjonalnej i psychicznej, stosowana przez osoby często bardzo inteligentne, które posiadają empatię, pozwalającą im wczuć się w emocje innych ludzi. Niestety, swoje cechy i umiejętności wykorzystują po to, by krzywdzić innych. Kat manipuluje swoją ofiarą ostrożnie i celowo po to, by przejąć nad nią pełną kontrolę.

Gaslighting najbardziej wyrafinowana forma przemocy

Gaslighting jest uznawany za jedną z najbardziej wyrafinowanych form przemocy psychicznej. To nie jest przemoc, która objawia się poprzez krzyki, pobicie czy otwarte znęcanie się. To przemoc, która jest subtelna, ale równie, a często nawet bardziej, niszcząca.

Osoba stosująca gaslighting manipuluje swoją ofiarą na tyle sprytnie, że ta zaczyna wątpić w swoje własne odczucia, myśli i doświadczenia. Sprawca gaslightingu może na przykład zaprzeczać rzeczywistości, twierdząc, że pewne zdarzenia nigdy nie miały miejsca, lub przekręcać fakty tak, aby pasowały do jego narracji.

Gaslighting jest tak wyrafinowany, że ofiara często nie jest świadoma, że jest manipulowana. Zaczyna wierzyć, że problem leży w niej, a nie w osobie, która ją krzywdzi. Może zacząć myśleć, że jest „szalona” lub że jej pamięć jest niewiarygodna.

Ta forma przemocy jest szczególnie szkodliwa, ponieważ prowadzi do poważnego uszczerbku na zdrowiu psychicznym ofiary. Może prowadzić do depresji, lęku, a nawet do zaburzeń stresu pourazowego.

Osoby stosujące gaslighting często są bardzo inteligentne i manipulacyjne. Potrafią tak sterować swoją ofiarą, że ta zaczyna wierzyć, że jest całkowicie zależna od swojego oprawcy. To daje sprawcy poczucie kontroli i władzy.

Gaslighting jest więc formą przemocy, która jest nie tylko wyrafinowana, ale także bardzo trudna do wykrycia. Dlatego tak ważne jest, aby znać jego objawy i wiedzieć, jak się przed nim bronić.

Jak w praktyce wygląda gaslighting?

Gaslighting objawia się na różne sposoby. Może to obejmować sprawcę, który udaje, że źle rozumie swoją ofiarę lub kwestionuje sposób, w jaki zapamiętuje zdarzenia. Kat doprowadza do sytuacji, w której ofiara staje się zdezorientowana, a co za tym idzie – bezbronna.

Gaslighting – sygnały, które powinny zaniepokoić

Osoba dotknięta gaslightingiem najczęściej jest wycofana i nieśmiała. Jej pewność siebie maleje, a każdy ruch czy słowa podszyte są lękiem. Taka osoba czuje się nic niewarta, niegodna normalnego traktowania i szacunku. Może zamknąć się w sobie, odizolować od kolegów czy koleżanek w pracy, nienawiązywać żadnych kontaktów towarzyskich. Często jej stan się pogarsza wraz z biegiem czasu – może podupadać na zdrowiu, cierpieć na bezsenność.

Kto i dlaczego stosuje gaslighting?

Gaslighting może być stosowany przez różne osoby w różnych relacjach, zarówno osobistych, jak i zawodowych. Oto kilka grup osób, które często stosują gaslighting oraz motywy, które kierują nimi w tym działaniu:

1. Partnerzy lub partnerki: Gaslighting często występuje w relacjach partnerskich, gdzie jedna osoba manipuluje drugą w celu przejęcia kontroli i władzy nad nią. Motywem może być potrzeba dominacji, chęć utrzymania kontroli nad drugą osobą lub pragnienie zaspokojenia własnych potrzeb emocjonalnych kosztem partnera.
2. Osoby narcystyczne: Narcyzi często stosują gaslighting jako narzędzie manipulacji i kontroli nad innymi. Ich celem jest utrzymanie własnego poczucia władzy, zniewolenie drugiej osoby i wykorzystanie jej do własnych celów. Manipulując i dezorientując ofiarę, narcyz uzyskuje zadowolenie z kontroli nad nią.
3. Osoby z zaburzeniami osobowości: Osoby z zaburzeniami osobowości, takimi jak zaburzenie borderline, histrioniczne czy paranoidalne, mogą stosować gaslighting jako formę kontroli i manipulacji w swoich relacjach. Gaslighting daje im poczucie mocy i sprawczości oraz umożliwia utrzymanie swojej narracji i kontroli nad innymi.
4. Osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej: Osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej mogą wykorzystywać swoje umiejętności empatii i rozumienia innych do manipulowania nimi. Potrafią precyzyjnie zidentyfikować słabości i wrażliwości innych osób, a następnie wykorzystać je w celu osiągnięcia własnych korzyści.
5. Pracodawcy lub przełożeni: Gaslighting może występować również w środowisku zawodowym, gdzie pracodawcy lub przełożeni stosują manipulację, aby utrzymać kontrolę nad pracownikami. Motywem może być chęć wywierania presji, kontrola nad decyzjami lub utrzymanie władzy nad zespołem.
6. Osoby z zaburzeniami psychicznymi: Osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne, takie jak psychopatia czy osobowość dyssocjalna, mogą stosować gaslighting jako formę manipulacji i kontroli nad innymi. Ich motywem może być zaspokojenie własnych potrzeb, brak empatii i poczucie nadrzędności.

Gaslighting może być stosowany przez różne osoby z różnych powodów. Niezależnie od motywów sprawcy, ważne jest, aby być świadomym manipulacji i podjąć odpowiednie kroki w celu ochrony siebie. W przypadku toksycznych relacji, zawsze warto szukać wsparcia i skonsultować się z profesjonalistą, który pomoże Ci radzić sobie z takimi sytuacjami.

Rodzaje gaslightingu

Gaslighting może przybierać różne formy, ale najczęściej obejmuje marginalizowanie i bagatelizowanie uczuć, obaw i lęków innych osób. Jeśli partner wyśmiewa twoje słabości, wmawia ci, że przesadzasz i że twoje uczucia są nieważne, jest to forma przemocy emocjonalnej i psychicznej. Kolejnym przykładem jest uzależnienie od siebie drugiej osoby i nadmierna kontrola. Jeśli musisz tłumaczyć się z każdego kroku lub dopuszczać kłamstwa, by uniknąć kłótni lub awantury, to również jest gaslighting.

Gaslighting może przybierać różne formy, które mają na celu manipulowanie i kontrolowanie ofiary. Poniżej przedstawiam kilka przykładów rodzajów gaslightingu:

1. Zafałszowywanie faktów: Sprawca gaslightingu celowo fałszuje informacje lub zdarzenia, aby wprowadzić ofiarę w dezorientację. Może to obejmować zaprzeczanie lub bagatelizowanie konkretnych wydarzeń, które miały miejsce, twierdzenie, że ofiara coś sobie wymyśliła lub że jest niepamiętna.
2. Negowanie uczuć: Sprawca gaslightingu neguje, minimalizuje lub wyśmiewa uczucia i emocje ofiary. Może twierdzić, że ofiara jest przewrażliwiona, nadmiernie reaguje lub że jej emocje są nieuzasadnione. W rezultacie ofiara może zacząć wątpić w swoje własne odczucia i starać się tłumić swoje emocje.
3. Manipulowanie informacjami: Sprawca gaslightingu manipuluje informacjami, aby zmienić percepcję ofiary. Może to obejmować selektywne podawanie informacji, fałszywe tłumaczenia, wprowadzanie ofiary w błąd lub tworzenie fikcyjnych narracji, które pasują do jego celów.
4. Przekręcanie rzeczywistości: Sprawca gaslightingu przekręca rzeczywistość i tworzy alternatywne wersje wydarzeń. Może to obejmować wprowadzanie ofiary w błąd co do jej własnych wspomnień, twierdzenie, że ofiara jest niewiarygodna lub że to ona ma problem z percepcją.
5. Izolowanie ofiary: Sprawca gaslightingu może stosować taktyki izolowania ofiary od innych osób i wsparcia społecznego. Może krytykować i wyśmiewać bliskich ofiary, twierdząc, że nie można im ufać, co prowadzi do pogorszenia relacji ofiary z rodziną i przyjaciółmi.
6. Inwigilacja i kontrola: Sprawca gaslightingu często dąży do pełnej kontroli nad ofiarą. Może śledzić jej działania, sprawdzać wiadomości, kontrolować konta w mediach społecznościowych lub manipulować sytuacjami tak, aby ofiara czuła się ciągle obserwowana i kontrolowana.

Rodzaje gaslightingu mogą się różnić w zależności od konkretnych sytuacji i cech sprawcy. Ważne jest, aby być świadomym tych różnych taktyk, aby łatwiej rozpoznać gaslighting i podjąć odpowiednie kroki w celu ochrony siebie lub innych przed tym szkodliwym zachowaniem.

Gaslighting: jak się bronić? Reakcja na gaslighting

Jeżeli podejrzewasz, że możesz być ofiarą gaslightingu, znajdź osobę godną zaufania, której opowiesz o swojej sytuacji. Poszukaj psychoterapeuty lub psychiatry, który pomoże ci stanąć na nogi, zwalczyć objawy depresji i odzyskać wiarę w siebie. Przede wszystkim jednak musisz jak najszybciej uwolnić się od swojego oprawcy. Jeśli nie zrobisz tego w porę, w pewnym momencie uwierzyć, że słowa, które wmawia ci oprawca, są prawdą.

Gaslighting może być bardzo trudne do zidentyfikowania i przezwyciężenia, ale istnieją sposoby, które mogą pomóc w obronie się przed tym szkodliwym zachowaniem. Oto kilka skutecznych strategii, które można zastosować:

1. Rozpoznaj gaslighting: Pierwszym krokiem w obronie się przed gaslightingiem jest świadomość, że jesteś ofiarą manipulacji. Zrozumienie, czym jest gaslighting i jakie są jego objawy, pomoże Ci odróżnić prawdziwe sytuacje od manipulacyjnych taktyk.
2. Zaufaj swoim odczuciom: Ważne jest, aby uwierzyć w swoje własne odczucia, intuicję i doświadczenia. Gaslighting ma na celu podważenie Twojej pewności siebie i przekonania o rzeczywistości. Nie daj się temu. Wierz w siebie i nie pozwalaj, aby ktoś inny narzucał Ci swoją narrację.
3. Zbieraj dowody: Dokumentuj sytuacje, w których doświadczasz gaslightingu. Zapisuj daty, miejsca, szczegóły i wrażenia z tych zdarzeń. Posiadanie konkretnych faktów może pomóc Ci w przekonaniu samego siebie i w rozmowie z innymi, jeśli będziesz potrzebować wsparcia.
4. Szukaj wsparcia: Skontaktuj się z zaufanymi osobami, takimi jak przyjaciele, rodzina czy terapeuta, aby podzielić się swoimi doświadczeniami. Ważne jest, aby mieć kogoś, kto Cię słucha i wspiera. Możesz także skorzystać z grup wsparcia dla osób doświadczających gaslightingu.
5. Ustal granice: Wyraźnie określ swoje granice i nie pozwól na ich naruszanie. Zrób listę swoich wartości i potrzeb, aby mieć jasność co do tego, czego oczekujesz od innych i co nie jest dla Ciebie akceptowalne. Bądź stanowczy w wyrażaniu swoich potrzeb i nie pozwól, aby ktoś je zbagatelizował.
6. Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne: Gaslighting może wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne. Szukaj wsparcia terapeutycznego, aby porozmawiać z profesjonalistą, który pomoże Ci zrozumieć, jak gaslighting wpływa na Ciebie i jak sobie z nim radzić. Dbaj również o siebie poprzez praktyki samoopieki, takie jak medytacja, relaksacja czy regularna aktywność fizyczna.
7. Ogranicz kontakt: Jeśli to możliwe, staraj się ograniczyć kontakt z osobą stosującą gaslighting. Jeśli jest to partner lub członek rodziny, którym nie możesz całkowicie uniknąć, staraj się utrzymywać zdrowe granice i unikać sytuacji, w których manipulacja może się nasilić.

Pamiętaj, że każda sytuacja jest inna, a podejście do obrony przed gaslightingiem może się różnić w zależności od okoliczności. Jeśli czujesz się bezpiecznie, warto skonsultować swoją sytuację z profesjonalistą, który może dostosować strategie i techniki, które będą odpowiednie dla Ciebie. Nie bój się szukać pomocy i nieustannie dbaj o swoje dobrostan emocjonalne.

Podsumowanie

Gaslighting to forma przemocy psychicznej, która polega na manipulowaniu drugą osobą. Jest to bardzo wyrafinowana forma przemocy emocjonalnej i psychicznej, stosowana przez osoby często bardzo inteligentne, które posiadają empatię, pozwalającą im wczuć się w emocje innych ludzi. Niestety, swoje cechy i umiejętności wykorzystują po to, by krzywdzić innych. Kat manipuluje swoją ofiarą ostrożnie i celowo po to, by przejąć nad nią pełną kontrolę. Jeżeli podejrzewasz, że możesz być ofiarą gaslightingu, znajdź osobę godną zaufania, której opowiesz o swojej sytuacji. Poszukaj psychoterapeuty lub psychiatry, który pomoże ci stanąć na nogi, zwalczyć objawy depresji i odzyskać wiarę w siebie. Przede wszystkim jednak musisz jak najszybciej uwolnić się od swojego oprawcy. Jeśli nie zrobisz tego w porę, w pewnym momencie uwierzyć, że słowa, które wmawia ci oprawca, są prawdą.